Μια από τις ομορφιές της ελληνικής γλώσσας είναι τα σημάδια τονισμού. Το 1982 έγινε η μετάβαση από το πολυτονικό σύστημα στο μονοτονικό. Δυστυχώς στις μέρες μας η απουσία τόνων στα γραπτά χειρόγραφα αλλά και ηλεκτρονικά κείμενα είναι εμφανής και ανησυχητική.
Ας θυμηθούμε όμως τους κανόνες τονισμού του μονοτονικού συστήματος:
Τόνο (΄) παίρνουν όλες οι λέξεις που έχουν δύο ή περισσότερες συλλαβές.
Ένας ρηματικός τύπος που έμεινε άτονος από αφαίρεση δεν ανεβάζει τον τόνο στην προηγούμενη λέξη.
Οι λέξεις στις οποίες δύο συνεχόμενα φωνήεντα προφέρονται μαζί σε μια συλλαβή θεωρούνται μονοσύλλαβες και δεν τονίζονται π.χ. νιος, πια, μια, για.
Οι λέξεις στις οποίες δύο συνεχόμενα φωνήεντα προφέρονται ως δύο συλλαβές θεωρούνται δισύλλαβες και τονίζονται π.χ. ο βίος, δύο, μια αλλά μιά, ποιόν αλλά το ποιόν, το βιος αλλά ο βίος.
Οι μονοσύλλαβες προστακτικές, ακόμα κι όταν ακολουθούνται από δύο εγκλιτικά, δεν παίρνουν τονικό σημάδι π.χ. δες του τα, βρες του τα.
Προσοχή!
Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν τονίζονται. Εξαίρεση αποτελούν τα παρακάτω:
Ο διαζευκτικός σύνδεσμος "ή" --> ή παστίτσιο ή μουσακά.
Τα ερωτηματικά "πού" και "πώς" (είτε βρίσκονται σε ευθεία ερώτηση είτε σε πλάγια) --> Πού θα πάς; Πώς πέρασες;
Οι αδύνατοι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών (μου, σου, του, της, τον, την, το, μας, σας, τους, τα) παίρνουν τόνο στην ανάγνωση όταν υπάρχει περίπτωση να θεωρηθούν εγκλιτικές. Δεν τονίζονται όταν δεν υπάρχει περίπτωση να μπερδευτούν με τις ομόηχές τους εγκλιτικές.
Οι μονοσύλλαβες λέξεις όταν προφέρονται μαζί με τους ρηματικούς τύπους μπω, βγω, 'ρθω, βρω, σε όλα τα πρόσωπα και τους αριθμούς --> Θά μπω (δυνατότερα το θα) αλλά θα μπω (δυνατότερα το μπω), Νά 'ρθεις (δυνατότερα το να) αλλά να 'ρθεις (δυνατότερα το 'ρθεις).
Μια λέξη που παρουσιάζεται ως μονοσύλλαβη ύστερα από έκθλιψη ή αποκοπή παίρνει τόνο (βλ. πάθη φωνηέντων).
Ο τόνος των αδύνατων τύπων των προσωπικών αντωνυμιών μεταφέρεται στη λήγουσα της λέξης που προηγείται, όταν αυτή τονίζεται στην πρόπαραλήγουσα --> ο άνθρωπός μας αρρώστησε (δικός μας) αλλά ο άνθρωπος μας αρρώστησε (εμάς), το ίδιο συμβαίνει στο πρώτο από τα δύο εγκλιτικά όταν πριν υπάρχει λέξη που τονίζεται στην παραλήγουσα --> Δώσε μού το, Φέρε μάς τους.
Comments