Η «αβανιά» είναι λέξη αραβικής προέλευσης, που σημαίνει συκοφαντία, ζημιά, βλάβη. Ειδικότερα, στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αβανιά λεγόταν η συκοφαντική καταγγελία προς τα οθωμανικά δικαστήρια, είτε για λόγους εκδίκησης είτε για εκβιασμό. To οθωμανικό ποινικό δίκαιο τιμωρούσε τον ψευδομάρτυρα μόνο στην περίπτωση που ο κατηγορούμενος ήταν μουσουλμάνος. Σε αντίθετη περίπτωση, κι αν ακόμα αποδεικνυόταν πλήρως η αθωότητα του καταγγελλόμενου, αυτός που είχε κάνει την ψευδή καταγγελία αφηνόταν ελεύθερος.
Ετυμολογία : ιταλ. avania ‹ αραβ. hawan = ταπείνωση
H αβανιά είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις σε βάρος των χριστιανών υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ήταν ένας εύσχημος τρόπος αρπαγής των περιουσιών τους και εξολόθρευσής τους. Με αυτό τον τρόπο καταδικάστηκε και απαγχονίστηκε ο πατριάρχης Γαβριήλ το 1658. Επίσης, η εχθρική στάση της Ρωσίας έναντι της Τουρκίας έγινε αφορμή για αβανιά σε βάρος των υποδούλων, που κατηγορήθηκαν για δήθεν φιλορωσική στάση (πολλοί Μολδαβοί θανατώθηκαν το 1769). Οι φοροεισπράκτορες, ιδίως εκείνοι των έκτακτων φόρων (αβαρίζ) έκαναν μεγάλη χρήση αβανιάς, με σκοπό να εκβιάσουν τους χριστιανούς για την καταβολή χρημάτων.
Ο θεσμός της αβανιάς ίσχυσε και για τους Δυτικοευρωπαίους εμπόρους, κυρίως από τη στιγμή που οι τελευταίοι έπαψαν να χρησιμοποιούν συστηματικά την Οθωμανική αυτοκρατορία ως κέντρο του διαμετακομιστικού τους εμπορίου με την Ανατολή. Έτσι, πολλοί έμποροι με την κατηγορία διεξαγωγής πειρατείας έχασαν τα εμπορεύματα και τα καράβια τους.
Η αβανιά διατηρήθηκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία έως το πρώτο τέταρτο του 19ου αι. Οι χριστιανοί φοβούνταν τόσο την αβανιά, ώστε η λέξη πέρασε και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Διαδόθηκε επίσης σε όλα τα νεοελληνικά ιδιώματα και διατηρήθηκε με τη σημασία της διαβολής, της συκοφαντίας, της κακολογίας. Από αυτήν σχηματίστηκαν πολλές παράγωγες λέξεις (αβάνεμα, αβάνης, αβανιάζω, αβανεύω κ.ά.).
Πηγή: www.sakketosaggelos.gr
